Bedrijven

Historische bedrijven

Aastroom

Eerste strocartonfabriek in Oude Pekela, de Aastroom.

Naam van de eerste strocartonfabriek in Oude Pekela, gesticht in 1875 door Hiddo Mulder. Opgeheven in 1917.

Albion

N.V. Strokartonfabriek Albion te Oude Pekela.

N.V. Strokartonfabriek Albion te Oude Pekela. De Albion is één van de oudste strokartonfabrieken van Oude Pekela. De fabriek werd gesticht in 1888 onder de naam Neo Cartona, welke in 1928, door de dat jaar directeur-mede-eigenaar wordende, H.A. van Wermeskerken, werd gewijzigd in de huidige naam. De productie werd grotendeels in eigen land en Engeland afgezet. De Albion werd op 30 april 1967 voorgoed gesloten. De directe aanleiding tot het besluit was gelegen in de omstandigheid dat de stroschaarste, waardoor de grondstofprijs tot een niet voorziene hoogte was opgelopen, tezamen met de, zij het geringe, teruggang in de afzet van de producten, de exploitatiekosten zodanig hebben doen toenemen, dat de exploitatie in belangrijke mate verliesgevend was geworden en de terugkeer tot een bevredigende situatie in dit bedrijf op redelijke, korte termijn niet te verwachten viel. Bij het sluiten van de fabriek kwam het gehele personeelsbestand van in totaal 91 mensen (onder wie de directeur, de heer P.J. van Wermeskerken) op straat te staan.

Arrow Company B.V.

Lederwarenfabriek aan de Winschoterweg te Oude Pekela. Het bedrijf vestigde zich eind 1964 aldaar. Arrow is gespecialiseerd in leren omslagen voor agenda's. Ook worden er leren omslagen voor ringbanden en boeken gemaakt. Het heeft nu een omzet van 8,5 miljoen gulden en heeft wereldwijde opdrachtgevers. Bij Arrow werken 50 werknemers. Na ruim 30 jaar gaat Arrow Company B.V. Oude Pekela verlaten en vestigt zich begin volgend jaar in Winschoten. Ruimtegebrek in het pand aan is in 1995 de voornaamste reden om naar elders uit te wijken.

Britannia

Strokartonfabriek te Oude Pekela. In werking gesteld in okt. 1913.

Catz & Zoon van Pekela

Bitterfabrikanten en likeurstokers, oorspronkelijk gevestigd in Nieuwe Pekela, sinds eind 19e eeuw aan de Damsterkade te Groningen. Maakt sinds 1970 deel uit van Henkes Verenigde Distileerderijen. Catz & Zoon van Pekela was een begrip en vooral bekend om de Catz-Elixer. Dit product, ook maagbitter genoemd, kon eind 19e eeuw door de fabrikant "met recht worden aanbevolen, hetzij zonder eenige vermenging òf in alle morgendranken, zooals: Genever, Brandwijn, Cognac, Wijn en Likeuren; hetzelve versterkt de maag, verdunt het slijm, bevordert den eetlust, smaakt bovendien zeer aangenaam, en wordt met goed gevolg bij alle ziekten aangewend, die uit slechte spijsvertering ontstaan." Een latere aanbeveling, die bij velen nog herinneringen zal oproepen, luidde: "Eerst Catz in het glas, dan de jenever pas" en een "Rotterdammertje" stond voor Catz-Elixer met spuitwater.

Ceres

• Strokartonfabriek te Oude Pekela.
• Bij Burg. & Weth. van de gemeente Oude Pekela is op 17 juli 1897 ingekomen een verzoek van A.E. Jager, hotelier, en J. Nienoord, boekhouder in Oude Pekela, om vergunning tot oprichting van een stoomkartonfabriek in deze gemeente. In die fabriek zullen worden geplaatst een stoommachine van 100 paardenkrachten, een dito van plm. 12 paardenkrachten, alsmede drie stoomketels, ieder met een verwarmingsoppervlakte van 90 m². De fabriek zal worden genoemd Ceres.
• De coöp. strokartonfabriek Ceres te Oude Pekela bestaat in 1940 bijna 25 jaar. Wel werkte de fabriek reeds eerder, maar 25 jaar geleden werd de fabriek overgenomen van de combinatie J. Nienoord. Van de oorspronkelijke fabriek, die dicht bij de openbare weg was geplaatst, is niets meer over. De moderne fabriek is verder achteruit gebouwd.
• Ceres werd op 8 juli 1915 als coöperatie opgericht. De eerste directeur was de heer J. Nienoord. Omstreeks 1957 werd het kartonnagebedrijf van de gebroeders Sparreboom aangekocht.

Champ Clark

Sigarenfabriek [bekend als de Champ Clark en Lugano Sigarenfabriek] in Nieuwe Pekela, eigendom van de familie Koning en opgericht in 1895. Het bedrijf verdween in 1971 als gevolg van financiële problemen. Die ontstonden, toen na acties en stakingen (1969) een extra uitkering voor het personeel werd afgedwongen. In het pand van de roemruchte sigarenfabriek was later een afdeling van de Herinrichting Oost-Groningen gevestigd. In feite leeft Champ Clark nog voort in het bekende mannenkoor Albatros. Dat werd ooit gevormd door de sigarenmakers van Nieuwe Pekela. Voor de oorlog werkten er maar liefst ruim 300 mensen in de sigarenproductie.

Eersteling

De nieuwe aardappelmeelfabriek De Eersteling van de Gebr. Drenth en co. te Oude Pekela, gebouwd op een voormalige scheepswerf, gaat op 16 sept. 1888 in werking.

Erica

• Strokartonfabriek te Oude Pekela.
• Door de chr. gereformeerde gemeente te Oude Pekela is in 1888 beroep ingesteld bij Zijne Majesteit de Koning tegen een verleende vergunning tot het mogen oprichten van een kartonpapierfabriek op het erf van de heer Feldbrugge en wel op grond dat die inrichting zal worden gebouwd in de nabijheid van de kerk, zodat zulks in strijd zou zijn met de bepalingen van de wet.
• De in 1888 in Oude Pekela in aanbouw zijnde fabriek van de heren H.S. Schröder c.s. zal de naam dragen van Erica (heidebloempje). De eerste directeur wordt de heer H.S. Schröder.
• In Oude Pekela vindt de in 1888 de aanbesteding plaats wegens het maken van een draaibrug over het hoofddiep ten behoeve van de nieuwe kartonpapierfabriek Erica.
• In Oude Pekela komt op 1 april 1889 de nieuwe kartonpapierfabriek Erica, directeur de heer H.S. Schröder, in werking. Men kon de papiermachine, geleverd door de heer J.W. Erkens, fabrikant te Düren in Rheinland, zien werken, welke machine dan ook geheel en al aan de gestelde eisen voldoet, want het fabrikaat moet volgens deskundigen zeer goed zijn uitgevallen. Een tal van arbeiders heeft dan ook nu weer volop werk gekregen.

Free & Co.

Strokartonfabriek te Oude Pekela. Het was op 28 maart 1904, dat de akte van de vennootschap voor de oprichting van Free & Co. werd getekend door de volgende firmanten: wiki:Elso Free uit Oude Pekela, G. Drenth uit Oude Pekela, U.F. Zuiderveen uit Groningen, H. Groeneveld, kassier te Winschoten, H. Waalkens, burgemeester van Nieuwolda, P.R. Hermans uit Midwolda, E. Busscher uit Midwolda en H.P.H. Waalkens, burgemeester van Wedde. Reeds in 1903 waren maatregelen voor de bouw van de fabriek genomen en zo was het mogelijk dat op 12 aug. 1904 de eerste kartonmachine met een breedte van 185 cm. in bedrijf kon worden gesteld. In 1906 en 1908 volgden twee andere machines, beide met een breedte van 200 cm. Elso Free leidde de fabriek tot 1932, toen hij werd opgevolgd door directeur, ir. H. Groeneveld. Tot zijn overlijden, op 22 mei 1950, bleef de heer Free steeds meeleven met het wel en wee van de fabriek.

Heuvlo

De chemische fabriek Heuvlo te Nieuwe Pekela wordt op 17 juli 1919 door brand verwoest.

Cichorei- en mosterdfabriek P.D. de Jonge

Op 21 aug. 1860 krijgt de heer Pieter Doedo's de Jonge, cichoreifabrikant te Oude Pekela, toestemming van het gemeentebestuur van Oude Pekela om een cichoreidrogerij te bouwen op het perceel kadastraal bekend gemeente Oude Pekela sectie A no. 449. Met name in de eerste helft van de 20ste eeuw geniet het bedrijf grote bekendheid. In de loop der tijden werd er een mosterdfabriek aan de cichoreidrogerij toegevoegd. Op 26 mei 1933 overlijdt de heer Doedo Pieters de Jonge, cichorei- en mosterdfabrikant. De heer De Jonge was jarenlang lid van de gemeenteraad en tevens wethouder van Oude Pekela. Op 25 mei 1937 wordtu in hotel Nienoord te Oude Pekela, op verzoek van de heer H. de Jonge, verkocht: De in werking zijnde stoom-, cichorei- en mosterdfabriek (firma P.D. de Jonge) te Oude Pekela. Kopers van het woonhuis met fabrieksgebouwen worden de heren N. Gudema en M. Nomden, beiden te Oude Pekela, voor ƒ 5.550,-. De inventaris van de fabriek alsmede de handelsnaam ‘P.D. de Jonge's Mosterd’ wordt een maand later verkocht aan de N.V. De Marne te Groningen.

Klaverdrie

Zuivelfabriek te Nieuwe Pekela, in 1896 gebouwd op het perceel kadastraal bekend gemeente Nieuwe Pekela, sectie A, nr. 990. De fabriek is in juli 1896 in werking gesteld. De fabriek, inmiddels een boterfabriek, werd in 1914 stopgezet.

Houthandel Koerts

Het was op 14 oktober 1854 toen eigenaar Jurjen Koerts voor het eerst de door hem opgerichte houtmolen in beweging zette. Koerts leverde destijds hoofdzakelijk aan de veel in Oude Pekela gevestigde scheepswerven. In 1881 werd de zaak overgenomen door de zoon van J. Koerts, die net als zijn vader de naam Jurjen droeg. In dat jaar werd in de windmolen een stoommachine geplaatst. De tweede Jurjen Koerts deed de houthandel in 1904 over aan de derde Jurjen Koerts en aan P.J. Koerts. In 1929 kwam de leiding in handen van de vierde telg Koerts, alweer een Jurjen. De houthandel was inmiddels uitgegroeid tot een bedrijf met drie loodsen en een zaag- en schaafafdeling. De firma kreeg in 1957 een fikse tegenslag te verwerken toen een felle brand de zagerij en de machinekamer geheel vernielde. De zaak draaide voor die tijd nog gedeeltelijk op stoom, maar na de brand werd volledig op elektriciteit overgeschakeld. Na het overlijden van de vierde heer Jurjen Koerts werd diens echtgenote eigenaresse. Omstreeks 1970 is het bedrijf overgenomen door de heren Jurjen Edzes Koerts en P. Noordhuis.

De Kroon

De oprichting van de strokartonfabriek De Kroon te Oude Pekela is op 2 april 1901 een feit. Op die dag passeert de oprichtingsakte van de N.V. Strocartonfabriek ‘De Kroon’, waarvan oprichters zijn de heren H.G. Strating, H.B. Drenth, J.J. Koerts, Ph. Polak en Edzes, terwijl tot directeuren zijn benoemd de heren Bernardus Frederikus Drenth en J. Kloppenburg.

Nikkeltje Kuiper (Bejah Steering Company Holland B.V.)

Bejah Steering Company Holland B.V. aan de Albert Reijndersstraat te Nieuwe Pekela, in de volksmond beter bekend als (voorheen) ‘Nikkeltje Kuiper’. Bejah is een buisbuig- en verchroombedrijf. In de fabriekshal te Nieuwe Pekela worden kant en klare fietssturen gemaakt. ‘Nikkeltje Kuiper’, dat bijna 100 jaar heeft bestaan, werd in 1995 door Bejah uit Hardenberg overgenomen. Het bedrijf, waar in 1999 tien personen werken, draait al geruime tijd met verlies en sluit op 1 april 1999 voorgoed haar poorten.

LIDO-theater

Ansichtkaart,Feiko Clockstraat met het LIDO-theater.

LIDO-bioscoop advertentie uit 1967.

Foto van het LIDO-theater uit de krant.

De geschiedenis van het LIDO-theater begint in 1947 toen de heer Bos, exploitant van hotel Dijkinga te Oude Pekela, de exploitatie van de grote zaal van dit hotel voor vijf jaar overdeed aan de heer Hollemans uit Veendam, directeur van het gelijknamige Theater Concern. De zaal werd, met goedkeuring van de Ned. Bioscoopbond, geheel verbouwd en gemoderniseerd en ingericht tot bioscoopzaal. Een lang gekoesterde wens, een bioscoopzaal in Oude Pekela, was in vervulling gegaan.

In verband met het feit dat de huurovereenkomst van dit toen al Lido genoemde theater in 1955 niet langer werd verlengd, bouwde het concern van de ‘bioscopen Hollemans’ een nieuwe bioscoop en wel op het terrein van dit concern, dat reeds enkele jaren geleden door Hollemans was aangekocht van de landbouwer J.H. Lubberman en was gelegen op de plaats waar voorheen de oude boerderij van de familie Lubberman had gestaan, nl. aan de Hendrik Westerstraat op de hoek met de Lubbermanswijk. Het terrein was gelegen in het centrum van Oude Pekela.

Met de bouw van de nieuwe Lido-bioscoop werd begonnen op 14 juli 1955 en reeds op 14 december van dat jaar werd het geopend. Het gebouw, een ontwerp van de architect J. Groof uit Stadskanaal, bood plaats aan 400-450 bezoekers. De eerste film die in de nieuwe bioscoop werd vertoond was The long Gray-line. De eerste jaren verliepen voorspoedig. In 1956 werd het theater, tot dan toe enkel in gebruik als bioscoop, voortaan ook als schouwburg gebruikt. Op 10 maart 1962 vond er een optreden plaats van de in die tijd landelijk populaire muziekgroep The Blue Diamonds.

Aangezien het theater omstreeks 1966 steeds meer te kampen kreeg met teruglopende bezoekersaantallen en daardoor in financiële problemen dreigde te komen, besloot de gemeenteraad van Oude Pekela voor het jaar 1967 geen vermakelijkheidsbelasting te heffen. Veel geholpen heeft dit echter niet. Al in 1968 besteedde burgemeester Van Burg van Oude Pekela bij de opening van het dorpshuis de Snikke in zijn toespraak aandacht aan de toekomst van het Lido-theater. Letterlijk zei hij: “Bij de totstandkoming van dit gebouw is het bestuur er terecht van uitgegaan dat een middelgrote concert- en toneelzaal niet meer nodig was omdat hier het Lido staat. Nu deze zaal met zijn voortreffelijke akoestiek en inrichting verloren dreigt te gaan voor Oude Pekela en Oost-Groningen, vraag ik mij af, of daar nu niets aan te doen is.” In november 1969 begonnen zich de verdere tekenen van neergang van het theater af te spelen. Deze neergang zou er uiteindelijk toe leiden dat het theater als bioscoopzaal zou worden gesloten. Het theater vormde voor de exploitant een steeds zwaarder drukkende last. Het bezoek liep snel terug en het aantal bioscoopbezoekers was te verwaarlozen. Oorzaak van deze teruggang was de opkomst van de televisie. Rond 1965-1970 hadden nog maar weinig mensen in Oude Pekela een televisietoestel. Maar daar kwam snel verandering in.

Nog in 1969 vonden in het theater verhitte discussies plaats over het vuilwaterprobleem in Oude Pekela.

Tot half oktober 1970 hadden in het theater nog films gedraaid. In december 1970 kreeg het LIDO-theater al een andere bestemming. Het theater werd aangekocht door de heer H.J. de Roos uit Hoogezand, werd aangepast tot een dancing, bar en disco en ging voortaan Lidoship heten. Maar ook de heer De Roos kon met deze bestemmingswijziging van het theater geen succes behalen. De heer De Roos vertrok en het theater kwam leeg te staan.

In december 1971 heeft het theater zijn poorten nog eens geopend. De nieuwe pachter van het gebouw was de bekende bar-dancinghouder Kip uit Oude Pekela, die het gebouw als petit restaurant/dancing De Wieke nieuw leven wilde gaan inblazen. Ook dit had geen succes en het gebouw kwam vervolgens opnieuw leeg te staan. Op 28 april 1976 werd het geheel door brand verwoest en kwam er een triest einde aan de geschiedenis van het Lido-theater.