Gebouwen en monumenten

Uit WikiPekela
Ga naar: navigatie, zoeken

Inhoud

Oude Pekela

De Watertoren in aanbouw in Oude Pekela.
Tolhuis W.H. Bosgrastraat 115.
Strokartonfabriek "Aastroom"
Strokartonfabriek "Free & Co"
Strokartonfabriek "Union"
Strokartonfabriek "Britannia"
Strokartonfabriek "Erica"
Strokartonfabriek "Albion"
Strokartonfabriek "Ceres"
Strokartonfabriek "De Kroon"
Catalogus verkoping Zwalve te Oude Pekela.

Watertoren

De watertoren in Oude Pekela is ontworpen door architect H.F. Mertens en is gebouwd in 1938. De watertoren heeft een hoogte van 48 meter en één waterreservoir van 1000 m³.

De toren staat aan de noordzijde van de Winschoterweg. De toren is gebouwd, omdat het pompstation in Onnen niet altijd de benodigde druk kon leveren. De watertoren is nog altijd in gebruik.

De nieuwe watertoren te Oude Pekela is op 25 juni 1938 officieel in gebruik genomen. Meer dan een jaar heeft het geduurd eer het gebouw gereed was. Reeds vanaf april 1937 is er aan de toren gewerkt. In juli 1937 werd zogenaamd de eerste steen gelegd door de echtgenote van de directeur van de Waterleidingmaatschappij. Maar toen was men reeds 30 meter boven de grond bezig met het storten van de betonnen steunders. Er werd aan beton en bewapeningsijzer resp. 1.200 m3 en 160.000 kg gebruikt en bovendien nog 500.000 stenen.

St. Willibrorduskerk

De uit 1896 daterende r.k. Sint Willibrorduskerk uit Oude Pekela, alsmede de pastorie en het hekwerk rond deze beide percelen, zijn in 1989 door het rijk definitief op de monumentenlijst geplaatst.

Koren- en pelmolen De Onrust

Koren-en pelmolen te Oude Pekela. Zie voor een uitvoerige beschrijving http://web.inter.nl.net/hcc/B.Poppen/onrust.htm.

Kerk Ned. Herv. gemeente

Pastorie Ned. herv. gemeente

U wordt doorverwezen naar Wikipedia; klik [hier].

Tolhuis W.H. Bosgrastraat 115

In Oude Pekela staat nog een oud tolhuis, daterend uit 1864. Het huis staat aan de W.H. Bosgrastraat 115. In 2003 is het pand gedeeltelijk door brand verwoest, maar bij de herbouw is de authentieke voorgevel bespaard gebleven (met dank aan Sietzo Boerema).

Strokartonfabriek "Aastroom"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Strokartonfabriek "Free & Co."

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Strokartonfabriek "Union"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Strokartonfabriek "Britannia"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Strokartonfabriek "Erica"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Strokartonfabriek "Albion"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Strokartonfabriek "Ceres"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Strokartonfabriek "De Kroon"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik Kroon_(strokartonfabriek) hier.

Houthandel J.J. Koerts

Aardappelmeelfabriek "De Eersteling"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Aardappelmeelfabriek "Orania"

Voor de omschrijving van dit lemma wordt verwezen naar de internetencyclopedie Wikipedia, klik hier.

Zwalve (Machinefabriek en Trailerbouw)

De naamloze vennootschap "N.V. Machinebouw en Constructiewerkplaats W.J. Zwalve" was een voormalige onderneming in Oude Pekela.

Aan het eind van de 19e eeuw bezat de meester smid Edzard Zwalve uit Oude Pekela, behalve een grofsmederij, ook een scheepswerf. Geen grote werf overigens waar schepen voor de zeevaart werden gebouwd, maar kleinere schepen zoals trekschuiten en bolschepen, bestemd voor uitsluitend de binnenvaart. En ook niet geregeld, maar af en toe. Zo liep op 21 april 1881 voor rekening van A. de Wit uit Veendam een ijzeren trekschuit van de werf, bestemd voor de dienst Wildervank-Veendam-Groningen vice versa. Soliede werk overigens waardoor Zwalve onmiddellijk weer opdracht kreeg een dito schuit te leveren aan G. Bieze om te voorzien in de dienst Meeden-Muntendam-Groningen vice versa. Pas zo’n 40 jaar later, in 1929, Edzard Zwalve was inmiddels overleden en opgevolgd door zijn zoon Willem Jans Zwalve, lezen we in de Winschoter Courant dat met goed gevolg een ijzeren bolschip, groot 45 ton, bij Zwalve, de smederij werd in dat jaar aangeduid met “constructiewerkplaats”, te water liep voor rekening van L.H. Fokkens te Zuidwending en op 26 juni 1930 een dito schip van 50 ton voor rekening van de kapitein G. Dijkstra uit Oude Pekela.

Onder leiding van Willem Jans Zwalve werden in 1913 de bovenbouw van de brug over het Pekelderdiep ter hoogte en voor rekening van de strokartonfabriek “Britannia” en in 1928 de geheel van ijzer bestaande overkapte stroloods van deze fabriek - lang 80 en breed 27 meter - gebouwd.

In 1934 werd Willem Jans Zwalve - inmiddels van smid opgeklommen tot fabrikant - benoemd tot bestuurslid van de Vereniging voor Handel, Industrie en Plaatselijke belangen in Oude Pekela. Niet voor lang overigens, want al in 1936 overleed hij in het Diaconessenhuis te Groningen op 57-jarige leeftijd.

Het familiebedrijf van Zwalve werd voorgezet door zijn zonen Edzard Jan en Albert Zwalve. Zijn derde zoon, Hendrik Riemer Zwalve was in 1936 nog te jong om handelsbevoegd te zijn maar voegde zich later bij het tweetal. De onderneming, tot dan toe bekend om zijn trailer- en bruggenbouw, voegde in 1949 een nieuwe industrie toe aan haar bedrijf, namelijk het vervaardigen van driewielige motorcarriers. In 1950 werd door Zwalve de nieuwe Doorsneebrug te Nieuwe Pekela, tezamen met het aannemingsbedrijf Meijering en Benus uit Stadskanaal gebouwd.

In 1952 werd het familiebedrijf officieel omgezet in de naamloze vennootschap: “N.V. Machinefabriek en Constructiewerkplaats W.J. Zwalve”, gevestigd te Oude Pekela. De zaken verliepen aanvankelijk voorspoedig. Al spoedig werd een afdeling “trailerbouw” aan het bedrijf toegevoegd. Het aantal Zwalve-trailers dat in Oude Pekela gebouwd werd, bedroeg omstreeks 1970 ongeveer 1.200 wagens. Maar in 1971 stagneerde de opdracht tot bouwen van trailers. Zes jeugdige werknemers van de afdeling “trailerbouw” werden daardoor ontslagen. De afdeling zelf bleef bestaan en 20 mensen bleven aan het werk, voornamelijk voor het onderhoud van het trailerpark.

In 1976 - de perspectieven van “Zwalve” waren beter dan ooit - dreigde de rijksoverheid de onderneming met ondergang door geen financiële steun meer te verlenen, steun waarvan de onderneming, evenals vele andere bedrijven, afhankelijk was. De onderneming was ondertussen overgegaan tot de productie van in hoofdzaak luchtveringssystemen voor trailers. Een bedrijfsonderdeel waarop inmiddels patent was aangevraagd en verkregen. “Zwalve” was inmiddels samengegaan met het bedrijf “Theak” en gezamenlijk probeerden ze het hoofd boven water te houden. Echter zonder succes. Op 23 januari 1981 werd de Machine- en Trailerfabriek “Theak-Zwalve” "B.V., zoals de onderneming toen heette, door de Groninger rechtbank failliet verklaard. Bij het bedrijf werkten toen nog 50 mannen, aan wie allen ontslag werd aangezegd. Op 24 april van dat jaar werd de veiling gehouden van de inboedel van de failliet verklaarde onderneming uit Oude Pekela.

Op 21 februari 1993 overleed in Oude Pekela de oud-directeur van het voormalig bedrijf, Edzard Jan Zwalve.

Bron

  • D. Kuil: Kroniek van Pekela, (1558) 1599-1999, Ten Boer, 1999.

Touwfabriek "De Volharding"

Bioscoop "Lido"

Pakhuizen "Beumee"

Volksgebouw "Concordia"

Hotel "Scherpbier"

Hotel "Dijkinga"

Hotel "De Unie"

Hotel "Middelburg"

Hotel "Feijen"

Hotel "Gemeentewapen"

Hotel "De Grens"

Villa "Elsa"

Villa "Koerts"

De "witte" villa

De "blauwe" villa

Joodse synagoge

Julianakapel

De Julianakapel te Oude Pekela (Ned. herv. evangelisatie) bestaat in 1947 40 jaar.

Evangelistenkerk

Pastorie R.K. kerk

Gereformeerde kerk

Metaaldoekweverij "Drenth"

Boerderij "Lubberman"

Boerderij "Smit"

Boerderij "Eltjes

Boerderij "Nanningsheerd"

Steenfabriek "Strating"

Betonindustrie "Waarheid"

Nieuwe Pekela

Nooit-Gedacht

Stoomhoutzagerij uit Nieuwe Pekela. Gebouwd in 1875. De zagerij behoort volgens de Rijksmonumentendienst tot een van de topstukken op het gebied van Industrieel Erfgoed in Noord-Nederland.

De Zwaluw

Stellingmolen De Zwaluw van molenaar T.H. Pot aan de Molenstraat te Nieuwe Pekela. De molen staat in aug. 1972 stil. De molen, die uit het jaar 1892 dateert en onder Monumentenzorg valt, bevindt zich in zo'n erbarmelijke staat van onderhoud, dat een algehele restauratie dringend noodzakelijk is.

Sigarenfabriek "Albatros"

Wijnhandel "Nieboer"

Zuivelfabriek "Klaverdrie"

Nikkeltje "Kuiper"

Aardappelmeelfabriek "Pekela en Omstreken"

Aardappelmeelfabriek "Alteveer"

Kazerne"

Zwembad "Poortmanswijk"

Museum "Kapiteinshuis"

Kerk Ned. Herv. gemeente

Lutherse kerk

Doopsgezinde kerk

  • In Nieuwe Pekela is in 1852 een nieuwe kerk voor de Doopsgezinden opgericht. Eerste voorganger in de nieuwe kerk was Anthony Winkler Prins, die ook predikant was van de Doopsgezinde gemeente in Veendam.
  • Reeds rond 1650 moet er te Pekela een afzonderlijke Doopsgezinde gemeente zijn geweest. In 1743, dus bijna 100 jaar later, had zij nog een eigen leeraar in de persoon van Hendrik Wolters. Daarna is echter, spoedig een teruggang ingetreden, want in 1755 werd Pekela bediend door Jan Panneman, leeraar te Sappemeer, waarmee Pekela zich, naar het schijnt, vereenigd had. Naast Jan Panneman preekte hier ook nog Jan van Dalen. Dit duurde tot 1778. In 1808 sloot Pekela zich aan bij de naburige gemeente te Veendam. Het oude kerkgebouw te Nieuwe Pekela werd gesloopt. Dit gebouw moet gestaan hebben op het erf van den landbouwer Koop Hendriks Boon, een kleinzoon van den ouden leeraar Hendrik Wolters.Wegens den verren afstand en de zeer slechte verbindingswegen voldeed deze combinatie niet geheel. De rijtuigen zakten soms tot de assen in den modder en voor de kinderen was het des winters vaak onmogelijk ter catechisatie te gaan. Er waren toen te Pekela 23 ingeschreven leden en ongeveer 70 zielen. Toen bood ds. Winkler Prins aan, daar geregeld des middags om de veertien dagen te komen preken, mits men daar een eigen kerkgebouw stichtte.
  • Op 19 sept. 1852 wordt de kerk van de doopsgezinde gemeente in gebruik genomen en komt in Nieuwe Pekela een aantal gelovigen bijeen om de oprichting van een doopsgezind kerkgenootschap te bewerkstelligen. Op deze eerste samenkomst, die geleid werd door ds. Winkler Prins, werd een kerkbestuur verkozen, waarin o.a. zitting kregen de heren K.W. Boon en J.C. Bakker. Als diakenen werden aangewezen de heren W.H. Lukas, J. Boon en W.A. Mulder. Op 19 sep. 1952 viert het genootschap zijn 100-jarig bestaan.
  • Bij een brand op 26 april 1865 in het huis van de secretaris van de kerkenraad van de doopsgezinde gemeente te Pekela, de heer J.C. Bakker, gaat bijna het gehele archief van de doopsgezinde gemeente verloren.
  • De doopsgezinde gemeente te Pekela wordt op 1 jan. 1983 opgeheven. De nog aanwezige leden treden vrijwillig toe tot de doopsgezinde gemeente Veendam-Wildervank.

Rooms Katholieke kerk (oud)

Chr. Geref. kerk

Boven Pekela